– Praca badawcza zawsze była moim marzeniem, ale takiego bakcyla naukowego zaszczepiła we mnie już na pierwszym roku studiów weterynaryjnych prof. Agnieszka Noszczyk-Nowak. Uwielbiam wyzwania, a nauka to jedno wielkie wyzwanie – przyznaje doktorantka. Będąc jeszcze na 5 roku studiów weterynaryjnych Joanna rozpoczęła studia na kierunku lekarskim na Uniwersytecie Medycznym we Wrocławiu.
Badania, które prowadzi doktorantka są połączeniem tych dwóch dziedzin, łączą aspekt weterynaryjny i medyczny oraz wiążą się ściśle z medycyną translacyjną. Program „ProHum”, w którym uczestniczy Joanna, finansowany ze środków unijnych, zakłada interdyscyplinarne studia i pozwala prowadzić badania z pogranicza medycyny i weterynarii.
Poza główną promotorką doktorantki prof. Agnieszką Noszczyk-Nowak z UPWr, drugim promotorem jest prof. dr hab. Jacek Gajek z Uniwersytetu Medycznego we Wrocławiu zajmujący się kardiodiabetologią.
Tematem pracy Joanny jest analiza potencjału biologicznego ekstraktu ze skórek granatowca na szczurzym modelu zespołu metabolicznego.
Zespół metaboliczny nie jest oddzielną jednostką chorobową, ale jest to zespół wzajemnie ze sobą powiązanych patologii, których współwystępowanie przyczynia się do znacznego zwiększenia ryzyka powikłań sercowo-naczyniowych, przede wszystkim choroby niedokrwiennej serca, będących głównymi przyczynami śmiertelności w społeczeństwach wysoko rozwiniętych. Do kryteriów definiujących zespół metaboliczny (MetS) należą: otyłość typu centralnego, dyslipidemia, nadciśnienie tętnicze oraz zaburzenia gospodarki węglowodanowej. U jego podłoża leży współczesny styl życia oparty na żywności wysoko przetworzonej, niskiej aktywności fizycznej, życiu w ciągłym biegu oraz wszechobecnym stresie. Jest to problem na skalę światową i zaliczany jest do chorób cywilizacyjnych.
W swoim badaniu doktorantka stara się sprawdzić czy suplementacja bogatego w polifenole ekstraktu ze skórek granatowca wpływa na zahamowanie progresji, złagodzenie czy wręcz rewersję poszczególnych komponentów wchodzących w skład zespołu metabolicznego, ma przełożenie na korzyści zdrowotne w kontekście zespołu metabolicznego. Wcześniej udowodniono korzystny wpływ samego soku z granatowca w badaniach na modelach zwierzęcych jak również na wybranych populacjach pacjentów. Skład polifenolowy skórek, będących ubocznym surowcem przemysłu spożywczego, jest podobny do tego obecnego w soku. Joanna chce sprawdzić czy biodostępność polifenoli ze skórki jest równa tym z soku z granatowca i czy jest szansa, by skórki wykorzystać przy produkcji żywności funkcjonalnej jako interwencji dietetycznej w zespole metabolicznym.
- Całe badanie było przeprowadzone na modelu zwierzęcym, szczurach "Zucker Diabetic Fatty" (ZDF), które posiadają mutację w genie receptora leptyny. Osobniki te cechuje otyłość, dyslipidemia, nadciśnienie tętnicze oraz upośledzona tolerancja glukozy a zatem stanowią dobrą reprezentację wszystkich komponentów zespołu metabolicznego. Moja praca trwała 8 tygodni. Wykształcenie weterynaryjne bardzo mi pomogło. Sama mogłam ocenić behawior szczurów i przeprowadzić aklimatyzację – mówi doktorantka.
Podczas badania analizowano wpływ ekstraktu na profil lipidowy, glikemię, funkcję serca oraz masę ciała szczurów ZDF. Przeprowadzono również pomiary mające oszacować status oksydacyjno-antyoksydacyjny w tkankach i w surowicy oraz oceniono zmiany histopatologiczne. Doktorantka skupiła się głównie na wpływie ekstraktu na układ kardiowaskularny m.in za pomocą biomarkerów niewydolności mięśnia sercowego oraz mediatorów stanu zapalnego.
Stres oksydacyjny oraz chroniczny stan zapalny pełnią jedną z głównych ról w patofizjologii zespołu metabolicznego. Istotna jest więc ocena wpływu związków polifenolowych zawartych w skórkach granatowca w tym zakresie. Doktorantka obecnie jest na etapie analizowania danych. Zdradziła, że jak dotąd na podstawie otrzymanych wyników odnotowano istotną redukcję masy ciała. Ekstrakt także zdaje się mieć korzystny efekt niwelujący stan zapalny. Nie odnotowano jednak znaczących zmian w ocenie histopatologicznej tkanek czy w przeprowadzonych w trakcie doświadczenia pomiarach echokardiograficznych obrazujących funkcję serca. Joanna pracuje teraz nad analizą danych związanych z morfologią krwi oraz szczegółową oceną potencjału antyoksydacyjnego ekstraktu.
- Polifenole pochodzące z surowców roślinnych posiadają właściwości antyoksydacyjne, przeciwzapalne, wazoprotekcyjne, przeciwdrobnoustrojowe, przeciwalergiczne czy przeciwnowotworowe. Badania in vivo na modelach zwierzęcych wykazały ich korzystny wpływ na normalizację stężenia cholesterolu, lepszą kontrolę glikemii czy redukcję masy ciała. Obiecującym źródłem polifenoli, których suplementacja mogłaby skutecznie modyfikować przebieg zespołu metabolicznego, jest granatowiec. Wprowadzenie na rynek żywności funkcjonalnej mogłoby poprawić wyniki terapii, która głównie opiera się na zmianie stylu życia. Najistotniejsza jest modyfikacja diety, która ma się przyczynić do redukcji masy ciała oraz zwiększenie aktywności fizycznej. To jest jednak najtrudniejsze dla pacjenta – tłumaczy doktorantka.
W przyszłości Joanna chciałabym kontynuować łączenia badań z dziedziny medycyny ludzkiej i medycyny weterynaryjnej. Preferuje holistyczne i interdyscyplinarne podejście do badań. Szczególnie w zakresie medycyny translacyjnej chciałaby prowadzić badania wg. schematu bench-to-bedside, które opiera się na aplikowaniu rozwiązań wypracowanych podczas badań w laboratorium do praktycznego zastosowania w pracy z pacjentem, w praktyce klinicznej, w diagnostyce czy leczeniu.
